Εύκολες, σπιτικές κονσέρβες ντομάτας (χωρίς να βράσετε τα βάζα)

Καλοκαίρι, η εποχή της ντομάτας. Ευκαιρία να πάρουμε μερικές παραπανίσιες και να φτιάξουμε σπιτικές κονσέρβες ντοματοχυμού που θα κρατήσουν όλο το χρόνο. Θα με ρωτήσετε: «Αξίζει τον κόπο;»

Η απάντηση είναι καθαρά προσωπική. Για μένα είναι ένα δυνατό και ξεκάθαρο ΝΑΙ, για πολλούς λόγους:

Πρώτα-πρώτα, η γεύση του λαδερού με σάλτσα από φρέσκια ντομάτα δε συγκρίνεται με το φαγητό που έχει ντομάτα του κουτιού, που έχει μια γεύση κάπως παράξενη –πώς να το πω– γεύση «κονσερβίλας». (Την έπαθα (ξανά) πρόσφατα, όταν οι σπιτικές μου ντομάτες τέλειωσαν. Πήρα ένα κουτί από το σούπερ-μάρκετ και μόλις το άνοιξα μου ήρθε εκείνη η παράξενη, τεχνητή μυρωδιά, όχι από ντομάτα αλλά από κάτι άλλο απροσδιόριστο και απωθητικό. Στο τέλος έφτιαξα άλλο φαγητό.)

Δεύτερον, έχω βρει τρόπο να τις φτιάχνω εύκολα και γρήγορα, χωρίς μπελαλίδικα βρασίματα των βάζων στην κατσαρόλα και άλλα τέτοια ζόρικα.

Τρίτον, δεν ξέρω πώς φτιάχνουν τις κονσέρβες τους οι βιομηχανίες, αλλά δε νομίζω πως τις διαλέγουν μία μία με το χεράκι, καθαρίζοντας προσεκτικά ό,τι δεν τρώγεται. Αντίθετα πιστεύω πως αδειάζουν το φορτηγό φύρδην-μίγδην σε μια χοάνη, αλέθουν όλο το περιεχόμενο ως έχει και βασίζονται στον τεχνολόγο τροφίμων να διορθώσει το τελικό αποτέλεσμα. Δε θέλω να δώσω κάτι τέτοιο στα παιδιά μου...

Τέταρτον, έχω ακούσει πολλά για εκείνη την παράξενη χημική ουσία (Δισφαινόλη Α, ή BPA) με την οποία αλείφουν τα κουτιά από μέσα για να μη διαβρώνονται από τα οξέα των τροφίμων. Μέχρι που να κυκλοφορήσουν ντοματοχυμοί σε γυάλινα βάζα, θα αποφεύγω κάθε είδους κονσέρβα. Ακόμη και για τα χαρτόκουτα δεν είμαι σίγουρη.

Τέλος πάντων, ας πάμε στη συνταγή:

Εύκολες, σπιτικές κονσέρβες ντομάτας (χωρίς να βράσετε τα βάζα)

Χρόνος προετοιμασίας: περίπου 1 ώρα

Χρόνος ψύξης: 4-5 ώρες

Εύκολη συνταγή

Υλικά

5 κιλά ώριμες ντομάτες. 

Σκεύη

Μπλέντερ ή μούλτι, μεγάλη κατσαρόλα, κουτάλα της σούπας ή ευρύχωρο μπρίκι, βάζα με καπάκι που σφραγίζει 

Προετοιμασία

Από το χειμώνα: φυλάξτε όσα γυάλινα βάζα έχετε με καπάκι που σφραγίζει (από μαρμελάδες, μέλι, τουρσιά, κτλ). Πλύντε τα καλά μετά τη χρήση, αφήστε τα να στεγνώσουν καλά και φυλάξτε τα κλεισμένα.

Την προηγούμενη μέρα: διαλέξτε τις ντομάτες σας.

Δε συμφέρει να πάρετε τις όμορφες ντομάτες που φυλάμε για γεμιστά ή φαγητό. Όχι μόνο είναι πολύ ακριβές για τη δουλειά που τις θέλετε, αλλά για να πετύχει το φαγητό χρειάζεται μαλακή, ώριμη ντομάτα με μπόλικο κόκκινο χυμό. Διαλέξτε ντοματάκι ειδικό για μαγείρεμα ή πάρτε καλά ωριμασμένες κόκκινες ντομάτες.

Αν θέλετε να βγάλετε το χειμώνα, θα χρειαστείτε μπόλικα κιλά, ανάλογα με την κατανάλωση που κάνετε. Για να εξασφαλίσετε καλύτερη τιμή, είναι καλύτερα να πάτε στη λαϊκή την ώρα που τελειώνουν, γιατί τότε οι πωλητές δίνουν τα πάντα πάμφθηνα για ν' αδειάσουν τους πάγκους. Εναλλακτικά, μπορείτε να έρθετε σε συνεννόηση με κάποιον αγρότη, να συζητήσετε με το μανάβη σας για καλύτερη τιμή αν αγοράσετε μεγάλη ποσότητα ή να τις πάρετε σε τιμή χονδρικής από κάποιο πρατήριο.

Την ίδια μέρα: πλύντε καλά τις ντομάτες σας: 

  

Φυλάξτε τις πλυμένες σε μια λεκάνη ή δίσκο όπου θα μπορούν να στραγγίξουν τα πολλά νερά του πλυσίματος:

Παίρνετε μία μία τις ντομάτες και τις επιθεωρείτε: κόβετε ό,τι δε θέλετε να μπει στο φαγητό σας, όπως κοτσάνια, μαυρίλες, χτυπήματα κτλ: 

Κόβετε κάθε μία σε τρία-τέσσερα κομμάτια και τις βάζετε σε μια λεκάνη:

Ρίχνετε λίγες-λίγες τις ντομάτες στο μπλέντερ και τις χτυπάτε μέχρι να γίνουν χυμός:

Σημείωση: Οι ιταλοί αφαιρούν το "νερό" της ντομάτας μαζί με τους σπόρους γιατί λένε ότι έτσι γίνεται καλύτερη η σάλτσα. Αν θέλετε, μπορείτε να το κάνετε. Εγώ προτιμώ να τις αλέθω ολόκληρες για τρεις λόγους: α) σπόροι και φλούδια είναι βιταμίνες και φυτικές ίνες β) παίρνει ατέλειωτη ώρα να καθαρίσεις τις ντομάτες με τον δικό τους τρόπο γ) Μα σοβαρά τώρα; Αφού τρώγεται μια χαρά στη σαλάτα, γιατί να το πετάξουμε στη σάλτσα;

Ρίχνετε το ντοματοχυμό στην κατσαρόλα και τον βράζετε. Από τη στιγμή που θα αρχίσει να κοχλάζει το ζουμί χαμηλώνετε τη φωτιά κι αφήνετε να βράσει τουλάχιστον 10 λεπτά, για να αποστειρωθεί ο χυμός πλήρως. Αν τον θέλετε συμπυκνωμένο, μπορείτε να τον βράσετε περισσότερο, ώσπου να έχει την πυκνότητα που θέλετε.

Προσοχή όμως: πρέπει ν’ ανακατεύετε συχνά, γιατί φουσκώνει και ξεχειλίζει από την κατσαρόλα:

Ώσπου να βράσει η ντομάτα, αραδιάζετε δίπλα στην κατσαρόλα τα βάζα σας και τα ανοίγετε. Βάζετε δίπλα σε κάθε βάζο το καπάκι του για να μην τα μπερδέψετε. Αν το καπάκι δεν εφαρμόζει καλά στο βάζο, θα χαλάσει η σάλτσα σας.

Παίρνετε ένα-ένα βάζο (κρατώντας το με ένα πανί, για να μην καείτε όταν θα ρίξετε το καυτό ντοματόζουμο) και το γεμίζετε ως επάνω με το χυμό. (Παλιότερα χρησιμοποιούσα κουτάλα της σούπας, αλλά τώρα προτιμώ το μπρίκι του καφέ, γιατί είναι πιο ευρύχωρο: με μια-δυο ‘κουταλιές’ γεμίζεις και το μεγαλύτερο βάζο.)

Γεμίζετε 1-3 βάζα ξέχειλα και γρήγορα, πριν κρυώσουν, σκουπίζετε καλά τα χείλη τους για να μην έχουν ίχνος ντομάτας:

Αμέσως, βιδώνετε τα καπάκια σφιχτά, αναποδογυρίζετε τα βάζα και τ’ αφήνετε να κρυώσουν έτσι, ανάποδα: 

Αυτό ήταν. Αν έχετε κι άλλα βάζα τα γεμίζετε κι αυτά, αλλιώς τελειώσατε. 

Καλή επιτυχία!

Συνηθισμένες ερωτήσεις:

Είναι ασφαλής η μέθοδος χωρίς βράσιμο των βάζων;

Ναι, την κάνω εδώ και χρόνια και κανείς μας δεν έχει πάθει τίποτα. Με την προϋπόθεση πως όλα έγιναν σωστά (10 λεπτά βράσιμο, γρήγορο και σωστό κλείσιμο των βάζων) η ντομάτα σας είναι απόλυτα ασφαλής και υγιεινή.

Μα πώς γίνεται η αποστείρωση;

Η μέθοδος δε χρειάζεται βράσιμο των βάζων, γιατί ο βραστός ντοματοχυμός θα αποστειρώσει και το βάζο και το καπάκι. Παράλληλα, κρυώνοντας, ο όγκος του χυμού θα μειωθεί, τραβώντας προς τα μέσα το καπάκι. Το αποτέλεσμα είναι πως το βάζο θα σφραγιστεί αεροστεγώς και μπορεί να διατηρηθεί έτσι για μήνες.

Οι κινήσεις σας πρέπει να είναι γρήγορες, για να μην προλάβει να κρυώσει ο ντοματοχυμός. Πρέπει να είναι βραστός για να πετύχει η αποστείρωση. Αν για οποιοδήποτε λόγο αργήσετε (παιδιά, τηλέφωνο), ρίξτε το χυμό στην κατσαρόλα και ξαναβράστε τον. 

Πόσο καιρό διατηρείται;

Σ’ εμάς, όσο κρατήσει (είμαστε φαγανά παιδιά). Αν είμαστε προσεκτικοί, από Σεπτέμβρη (συνήθως κάνω τη δουλειά ένα πρωί που τα παιδιά είναι στο σχολείο) ώσπου να ξαναβγούν οι καλοκαιρινές ντομάτες.

Γιατί τα βάζα πρέπει να γεμίσουν ως επάνω;

Αν καπακώσετε ένα βάζο μισογεμάτο με καυτό υγρό, η ανομοιόμορφη κατανομή θερμοκρασίας θα κάνει το γυαλί να σπάσει. Αν λοιπόν το τελευταίο βάζο μείνει μισοάδειο, αφήστε το ξεσκέπαστο να κρυώσει με την ησυχία του και φυλάξτε το στο ψυγείο για να χρησιμοποιηθεί σε 1-2 μέρες.

Πρέπει να φυλάξω τα βάζα ανάποδα;

Όχι βέβαια. Όταν κρυώσουν (σε θερμοκρασία δωματίου), μπορείτε να τα γυρίσετε όρθια.

Πού να τα φυλάξω;

Όπου θέλετε. Σε ντουλάπια, στην αποθήκη, στο πατάρι, όπου έχετε χώρο. Είναι καλύτερα το μέρος που θα μείνουν να είναι σκοτεινό, γιατί το φως καταστρέφει τα θρεπτικά συστατικά του ντοματοχυμού. Αν το μέρος που έχετε δεν είναι σκοτεινό, βάλτε τα σ’ ένα χαρτόκουτο.

Πόσα βάζα γίνονται;

Ένα κιλό ντομάτας αντιστοιχεί περίπου σε ένα μεγάλο βάζο (900 γρ μελιού, π.χ.), αν δεν τον θέλετε συμπυκνωμένο. 

Πόσα να κάνω;

Συνιστώ να αρχίσετε με όχι πάνω από πέντε κιλά (περίπου 5 μεγάλα βάζα ή 10-12 μικρά, της μαρμελάδας). Αργότερα, όταν μάθετε την τεχνική, μπορείτε ν’ αυξήσετε την ποσότητα.

Εννοείται φυσικά πως, όσο περισσότερα κιλά κάνεις σε κάθε δόση, τόσο περισσότερο χρόνο εξοικονομείς. Όχι μόνο γλιτώνεις χρόνο κάνοντας πολλά συγχρόνως (πλένεις ή καθαρίζεις τη δεύτερη λεκάνη ντομάτες όσο βράζουν οι πρώτες κτλ) αλλά δεν πρέπει να πλένεις και να ξαναπλένεις τα ίδια σκεύη κάθε φορά. 

Πόσα θα χρειαστώ;

Αυτό εξαρτάται από πόση ντομάτα καταναλώνετε στο σπίτι. Μετρήστε πόσα κουτιά ντομάτας φεύγουν ανά εβδομάδα, πολλαπλασιάστε με το 36 (εβδομάδες από Οκτώβρη έως τέλη Μάη) και θα βρείτε πόσα κουτιά καταναλώνετε κάθε χειμώνα. Διαρέστε το αποτέλεσμα με το δύο (γιατί κάθε κουτί αντιστοιχεί σε μισό κιλό φρέσκια ντομάτα), και θα βρείτε πόσα κιλά ντομάτες χρειάζεστε για να περάσετε το ίδιο διάστημα.

Συμφέρει;

Με μια λέξη; Ναι. Συγκρίνετε μόνο την τιμή της κονσέρβας με την τιμή της φρέσκιας ντομάτας. Αν η κανονική ντομάτα του ενός ευρώ έρχεται πιο φτηνά από την τιμή του μέσου κουτιού, λογαριάστε πόσα ξοδεύετε το χρόνο για ντομάτες και πόσα θα εξοικονομήσετε, ιδίως αν καταφέρετε, όπως εγώ, να βρείτε ντομάτα με 20-30 λεπτά το κιλό. Και δε συζητώ καν το ότι θα  τρώτε κάτι που ξέρετε πως είναι πεντακάθαρο και χωρίς επιβλαβή πρόσθετα.

Ό,τι κι αν κάνετε, να είστε καλά και τα παιδιά σας καλύτερα!