Κυριακή 1 Μαρτίου 2015

Σχολικός εκφοβισμός

Οι τελευταίες ημέρες, πέρα από τη ραγδαία πολιτική πραγματικότητα, έχουν σημαδευτεί από την αναζήτηση ενός παιδιού 20 ετών, που έφυγε ξαφνικά από τη σχολή όπου σπούδαζε στα Γιάννενα και αναζητείται ανά την Ελλάδα. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν γεμίσει με φωτογραφίες του, με εκκλήσεις της οικογένειάς του, των φίλων του, αλλά και αγνώστων που έχουν συγκινηθεί από την υπόθεση, ώστε όποιος κάτι ξέρει, κάτι έχει ακούσει ή έχει δει να βοηθήσει τις αρχές και τους γονείς του να το βρουν.



Στην αρχή ακουγόταν μόνο ότι ένα παιδί εξαφανίστηκε. Μετά εκφράστηκαν φόβοι για τη ζωή του, κι εμείς οι άγνωστοί του άνθρωποι, που παρακολουθούμε από την τηλεόραση, ίσως σκεφτήκαμε ότι «κάπου θα έχει μπλέξει». Με την πάροδο των ημερών και την εξέλιξη των ερευνών, σιγά σιγά αρχίσαμε να ακούμε ότι πιθανώς είχε πέσει θύμα εκφοβισμού -bullying- και μάλιστα εξαιρετικά σκληρού. Ότι κάποιοι -συμφοιτητές και συνομήλικοι;- είχαν ασκήσει εις βάρος του τέτοια ψυχολογική ή άλλης μορφής βία, που το ανάγκασαν να χαθεί από το πρόσωπο της γης. Την ώρα που γράφονταν αυτές οι λέξεις η τύχη του ήταν ακόμη άγνωστη, όπως και τα πραγματικά αίτια της εξαφάνισής του.


Τα φαινόμενα bullying αυξάνονται συνεχώς, ή τουλάχιστον μαθαίνουμε συχνότερα γι’ αυτά. Πριν από μερικά χρόνια ακούγαμε για συμμορίες εφήβων που έκλεβαν το χαρτζιλίκι μικρότερων συμμαθητών τους. Πλέον ακούμε για παιδιά φίλων ή συγγενών που έχουν πέσει θύματα σχολικού εκφοβισμού, ακόμη και στις τάξεις του Δημοτικού Σχολείου. Παιδιά έρχονται στα χέρια, όχι γιατί μάλωσαν για μια ασήμαντη αφορμή -αυτό θα μπορούσε να συμβεί-, αλλά γιατί μεταξύ αυτών υπάρχουν κάποιοι νταήδες, συνήθως σε ομάδες, που κοροϊδεύουν -η επιεικής εκδοχή-, εκφοβίζουν λεκτικά -το επόμενο στάδιο-, επιτίθενται μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ή ακόμη και βιαιοπραγούν εις βάρος συμμαθητών τους, οι οποίοι έχουν το «ελάττωμα» να είναι «ήσυχοι», ανασφαλείς, αδύναμοι ή απλώς διαφορετικοί.

Τα θύματα του εκφοβισμού σταδιακά δεν θέλουν να πηγαίνουν σχολείο, οι επιδόσεις τους πέφτουν και όσο περνάει ο καιρός εμφανίζουν σημάδια άγχους, χαμηλής αυτοεκτίμησης, κατάθλιψης και τείνουν να ασθενούν τακτικά. Στις ΗΠΑ και στη Βρετανία, μάλιστα, έχουν καταγραφεί και περιπτώσεις αυτοκτονιών που αποδεδειγμένα σχετίζονταν με το bullying. Τα παιδιά-θύματα συνήθως φοβούνται να μιλήσουν στους γονείς τους ή στους δασκάλους τους και τα περιστατικά βίας αυξάνονται και ολοένα επιδεινώνονται. Πολλές φορές ούτε οι γονείς, αλλά ούτε και οι δάσκαλοι συνειδητοποιούν εγκαίρως την ύπαρξη του προβλήματος, με αποτέλεσμα όταν το διαγνώσουν να είναι πια αργά. Τόσο για τα παιδιά-θύματα όσο και για τα παιδιά-θύτες. Συχνά μάλιστα εθελοτυφλούν, διότι δεν μπορούν να διανοηθούν ότι στο δικό τους σπίτι, στο δικό τους σχολείο, έχουν εμφιλοχωρήσει τέτοιου είδους φαινόμενα.

Αρκετοί γονείς αναγκάζονται να αλλάξουν σχολείο στα παιδιά τους για να τα προφυλάξουν, απευθύνονται σε ειδικούς για να τα στηρίξουν ψυχολογικά. Προσπαθούν να τα μάθουν να αντιστέκονται στη βία και να την αντιμετωπίζουν κατάματα. Μόνο που αυτή δεν είναι η λύση. Είναι αναγκαία, αλλά δεν είναι επαρκής. Λείπει κάτι άλλο που οπωσδήποτε έχει να κάνει με το κοινωνικό περιβάλλον, τις δομές και τους κανόνες που το διέπουν συνολικά.

Διότι τα φαινόμενα bullying δεν είναι μόνο σημείο των καιρών, ούτε κάνουν διακρίσεις κοινωνικής τάξης ή μορφωτικού επιπέδου: εμφανίζονται παντού, σε κάθε γειτονιά, σε κάθε σχολείο, σε κάθε πόλη, στους χώρους δουλειάς. Επίσης, είναι πιθανό άτομα που έχουν υποστεί εκφοβισμό, στη συνέχεια να μετατραπούν σε θύτες και τα ίδια, ακολουθώντας ανάλογες πρακτικές και αναπαράγοντας τον φαύλο κύκλο της βίας.

Ας αλλάξουμε τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο, ας ανοίξουμε τα αυτιά και τα μάτια μας, ας ακούσουμε όσα δεν λένε τα παιδιά και μετά ας τα διδάξουμε να σέβονται τον εαυτό τους κατ’ αρχάς και τους γύρω τους στη συνέχεια. Θα έχει γίνει το πρώτο βήμα.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου